Jakie wielkie wartości łączy czwarte przykazanie Dekalogu?

Przykazanie „Czcij ojca i matkę swoją” znajduje się na czwartym miejscu Dekalogu, ponieważ ma szczególne zadanie. Łączy bowiem pierwszą część Dekalogu, która dotyczy wartości religijnych, a więc trzy pierwsze przykazania, z przykazaniami od piątego do dziesiątego, które stoją z kolei na straży wartości moralnych.

Dzieje się tak dlatego, że rodzice w pierwszym okresie życia dziecka stanowią dla niego najwyższy autorytet zarówno w dziedzinie religijnej, jak i moralnej. W oparciu o odniesienie do ojca i matki dziecko kształtuje swoje pojęcie Boga. W pierwszych latach dziecięcego życia nie zna jeszcze Boga. Dopiero w miarę, jak zaczyna używać rozumu, zaczyna również odkrywać istnienie Boga i potrzebę liczenia się z Nim. Zanim to jednak nastąpi, pierwsze lata opiera całkowicie na odniesieniu do rodziców i przyszłe pojęcie Boga w wielkiej mierze zależy od tego, jakiego ojca i jaka matkę miał dany człowiek. Równocześnie pierwsze kontakty międzyludzkie kształtują się w odniesieniu przede wszystkim do matki. Dziś wiadomo, że dziecko uczestniczy już w jej przeżyciach, kiedy kształtuje się w jej łonie. Następnie przez kilka lat matka i ojciec, pochyleni nad dzieckiem, kształtują przyszłe jego odniesienie do ludzi. Stąd jest sprawą niezwykłej wagi, aby relacje dziecka do rodziców była możliwie jak najbliższe ideału. W praktyce jest to bardzo trudne, ponieważ wymaga od rodziców niezwykłego poświęcenia i nieustannej pracy nad sobą. Wysiłek ten trzeba jednak podejmować, aby objawić dziecku najwyższe wartości religijne i moralne.

Musimy się liczyć z tym, nie zawsze spotkamy rodziców, którzy realizują Boży ideał dobrej matki i dobrego ojca. Dzieciom w takim małżeństwie i w takiej rodzinie trudniej jest odkryć wielkie wartości religijne i moralne. Nie możemy jednak tego uogólnić. Obserwujemy, że czasami w rodzinie, gdzie ani ojciec ani matka nie realizują ideału dobrych rodziców, wyrasta wspaniałe dziecko. Bywa i odwrotnie. Ojciec i matka są ludźmi wielkiego formatu, a dziecko tak jakby w ogóle przez ich ręce i serce nie przeszło. Kształtowanie ludzkiego serca jest pewną tajemnicą i trudno znaleźć jest jednej wspólny mianownik jak tego dokonać. Mimo tego, trzeba jednak stwierdzić, że wpływ rodziców na dziecko jest bardzo duży. Jeżeli ktoś z domu rodzinnego nie wyniesie wzoru dobrego ojca i dobrej matki, to po kilkunastu latach, kiedy będzie musiał podjąć obowiązki rodzinne, trudno mu będzie być dobrym ojcem czy dobrą matką.